W ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy polski rynek dostaw, od Uber Eats po Wolt, czeka rewolucja. W grudniu 2026 roku mija termin implementacji unijnej dyrektywy platformowej, która ma wprowadzić domniemanie stosunku pracy między platformami cyfrowymi a osobami świadczącymi za ich pośrednictwem usługi. W praktyce może to oznaczać koniec dominacji współpracy B2B i masowe przechodzenie kurierów i kierowców na umowy o pracę.
Ta zmiana budzi ogromne emocje i rodzi pytania o przyszłość elastycznego modelu zatrudnienia, ceny dostaw i kondycję całej branży. Czy nowe regulacje przyniosą korzyści kurierom, czy zwiastują chaos i straty?
Spis treści
Groźby Miliardowych Strat i Wzrostu Cen: Perspektywa Rynku
Raport przygotowany przez amerykańską firmę badawczą PPG (na zlecenie Wolt) bije na alarm. Według analizy, obejmującej ponad 666 tys. osób wykonujących zlecenia dla platform w Polsce, wprowadzenie umów o pracę może mieć poważne konsekwencje:
- Wzrost Kosztów i Cen: Przewiduje się, że koszty firm wzrosną, co przełoży się na podwyżkę cen dostaw o 9-12%.
- Spadek Popytu: Wyższe ceny mogą ograniczyć popyt klientów o 5-15%. To z kolei obniżyłoby roczne przychody sprzedawców (restauracji, sklepów) nawet o 250–750 mln zł do 2030 roku.
- Niższe Zarobki Kurierów: Spadek liczby zamówień zmniejszy pulę dostępnych godzin pracy o 13–37 tys. tygodniowo. Mimo że kurierzy zarabiają obecnie średnio ok. 37 zł/godzinę (czas aktywny po kosztach), ich łączne roczne dochody spadłyby o 24–71 mln zł (netto).
- Masowy Odpływ: Raport wskazuje, że kurierzy cenią sobie elastyczność. 76% z nich rozważałoby odejście z branży, gdyby zniknęła możliwość swobodnego wyboru godzin i zleceń. Ponad połowa (58%) traktuje tę pracę jako dodatkową, a sztywne grafiki są dla nich nieakceptowalne.
Według PPG, dyrektywa może ostatecznie doprowadzić do zmniejszenia liczby aktywnych dostawców o około 40 tys. osób – w dużej mierze przez to, że platformy skonsolidują godziny pracy, oferując etaty w pełnym wymiarze, zamiast umożliwiać elastyczną pracę dorywczą.
Druga Strona Medalu: Chaos Prawny i Wyzysk
Zupełnie inną perspektywę przedstawia organizacja Zentrale, walcząca o prawa kurierów. Aktywiści wskazują, że obecny model, oparty na braku regulacji i skomplikowanej sieci „partnerów flotowych”, jest wyzyskiem:
- Brak Praw Pracowniczych: Kurierzy często nie mają żadnych umów gwarantujących prawa pracownicze, a czasem nawet umowy w ogóle (pracują na podstawie umów wynajmu).
- Nieprzejrzyste Algorytmy: Pracą zarządza algorytm, który nie musi tłumaczyć się z przydziału zleceń, systemu ocen czy zwolnień. Pracownicy są pozbawieni prawa do obrony.
- Optymalizacja Kosztów: Partnerzy flotowi maksymalnie optymalizują koszty pracownicze, a gigantyczne zyski platform (np. Ubera, którego roczne przychody przekraczają wydatki polskiego NFZ) stoją w sprzeczności z ciągłym podnoszeniem argumentu o rzekomej „drogiej legalizacji” zatrudnienia.
- Naruszenie Prywatności: Platformy często zbierają nadmierne dane, w tym mogą naruszać prywatność kurierów (np. nagrywając prywatne rozmowy poza godzinami pracy).
Przedstawiciel Zentrale, Wojtek Dereszewski, podkreśla, że regulacja stosunku pracy nie musi oznaczać likwidacji elastyczności. Uważa, że narracja platform o bankructwie i wycofaniu się z rynku to wyłącznie groźby, używane, by zablokować wszelkie zmiany.
Lekcja z Hiszpanii: Gwarancje Socjalne Kosztem Elastyczności?
W 2021 roku Hiszpania wprowadziła swoje regulacje – tzw. „Ley Rider” – które jako pierwsze na świecie nakazały platformom traktowanie dostawców jako pracowników etatowych. Doświadczenia te stanowią ważny punkt odniesienia:
- Firmy się Dostosowały, ale Z Oporem: Platformy takie jak Just Eat w zasadzie dostosowały się do prawa, oferując kontrakty na 12 do 30 godzin tygodniowo ze stałym wynagrodzeniem i zachowując pewien element elastyczności w grafikach (możliwość wnioskowania o zmiany). Jednak Glovo otrzymało kary w wysokości ponad 100 mln euro za niedostosowanie się.
- Korzyści dla Kurierów: Kurierzy, którzy przeszli na etat, zyskali dostęp do kredytów hipotecznych, gwarancję urlopu oraz lepsze zabezpieczenie socjalne.
- Problemy w Implementacji: Mimo przepisów, po dwóch latach obowiązywania ustawy tylko 5 tys. z 30 tys. osób wykonujących zlecenia miało status zatrudnionych. Pokazuje to, że wdrożenie jest trudne i oporne.
- Niepewność i Stres: Kurierzy zatrudnieni przez partnerów flotowych (np. w modelu Uber Eats) zgłaszali poczucie bezsilności i stresu z powodu groźby kar finansowych, konieczności przyjmowania niemal wszystkich zleceń oraz rozmytej odpowiedzialności między platformą a flotą.
Wnioski z Hiszpanii są niejednoznaczne: Z jednej strony część kurierów zyskała stabilność i prawa pracownicze, z drugiej – wielu odeszło z branży, a sam proces przechodzenia na etaty okazał się wolny i kontrowersyjny.
Domniemanie Stosunku Pracy i Przejrzystość Algorytmu
Kluczowe postanowienia dyrektywy platformowej, które mają wejść w życie, to:
- Domniemanie Stosunku Pracy: Osoba pracująca dla platformy jest domniemanie uznawana za pracownika etatowego. Platforma będzie musiała udowodnić (obalić to domniemanie), że stosunek pracy nie istnieje.
- Przejrzystość Algorytmów: Platformy muszą ujawnić zasady działania algorytmów (np. w kontekście przydzielania zleceń, ocen, monitoringu) oraz zapewnić, że decyzje zautomatyzowane będą kontrolowane przez człowieka, z prawem pracownika do ich kwestionowania.
Planowana implementacja w Polsce oznacza zderzenie dwóch światów: elastyczności B2B (którą chwali sobie część kurierów) z prawami i gwarancjami wynikającymi z umowy o pracę. Wyzwaniem będzie takie uregulowanie rynku, by zapewnić kurierom minimum socjalne bez niszczenia modelu pracy dorywczej, tak cenionego przez studentów, rodziców i osoby łączące obowiązki.
Prowadzisz firmę opartą na współpracy z kurierami B2B? Nie pozwól, aby zmiany prawne zaskoczyły Twój biznes!
Obserwuj nasz profil. Będziemy na bieżąco informować o kluczowych zmianach i strategiach działania.
Przenieś ciężar odpowiedzialności za dostosowanie prawne na nas. Czas działać! 
